Phần I
Video hướng dẫn giải
I - KHÁI NIỆM
1.
- Câu nói “Giờ muộn thế này mà họ chưa ra nhỉ?” là câu nói vu vơ vì không thể xác định được.
- Các nhân vật giao tiếp: ai nói, ai nghe, vị trí xã hội, quan hệ giữa người nói và người nghe.
- Thời gian, không gian giao tiếp câu đó mập mờ.
- Đối tượng được nói đến: chưa xác định rõ vì từ “họ” là một danh từ chỉ một số người, nhóm người nói chung chung.
- Thời điểm của sự phủ định: “chưa ra” tính từ thời điểm.
- Cụm từ “giờ muộn thế này”: không thể các định rõ được thời gian như thế nào là muộn với người đang nói câu này.
* Khái niệm:
Ngữ cảnh chính là bối cảnh ngôn ngữ, ở đó người nói (viết) sản sinh ra lời nói thích ứng, còn người nghe (đọc) căn cứ vào đó để lĩnh hội được đúng lời.
Phần II
Video hướng dẫn giải
II. LUYỆN TẬP
Câu 1 (trang 106 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
- Bối cảnh đất nước: thực dân Pháp xâm lược nước ta, vua quan nhà Nguyễn đầu hàng, chỉ có lòng dân thể hiện lòng căm thù và ý chí đấu tranh.
- Bối cảnh câu văn:
+ Tin tức về kẻ thù đã có từ mười tháng rồi, nhưng chưa thấy lệnh quan.
+ Trong khi chờ đợi, người nông dân cảm thấy chướng tai gai mắt trước những hành vi của kẻ thù.
Câu 2 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
Hai câu thơ của Hồ Xuân Hương gắn liền với tình huống giao tiếp cụ thể: đêm khuya, tiếng trống canh dồn dập mà người phụ nữ vẫn cô đơn, trơ trọi… Hiện thực được nói đến ở đây là hiện thực bên trong, tức là tâm trạng ngậm ngùi chua xót của nhân vật trữ tình.
Câu 3 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
Từ hoàn cảnh của xã hội Việt Nam thời bấy giờ, hoàn cảnh sống của nhà thơ, chúng ta có thể hiểu bà Tú là người phụ nữ tần tảo, hi sinh vì chồng vì con. Bà Tú kiếm sống bằng nghề buôn bán nhỏ. Những chi tiết về hoàn cảnh sống của gia đình Tú Xương chính là bối cảnh tình huống cho nội dung các câu thơ trong bài.
Câu 4 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
- Hoàn cảnh sáng tác tức là ngữ cảnh của các câu thơ trong bài. Rõ nhất là sự kiện vào năm Đinh Dậu (1897), chính quyền mới do thực dân Pháp lập nên đã tổ chức cho các sĩ tử Hà Nội xuống thi chung ở trường Nam Định.
- Trong kì thi đó, Toàn quyền Pháp ở Đông Dương (Đu-me) đã cùng vợ đến dự.
Câu 5 (trang 101 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
- Bối cảnh giao tiếp hẹp là: trên đường đi, hai người không quen biết gặp nhau.
- Mục đích: cần biết thông tin về thời gian.
dapandethi.vn
