5. Bản sắc là hành trang

Nội dung chính

Tóm tắt

Văn bản Bản sắc là hành trang là văn bản nghị luận nêu lên vấn đề bản sắc văn hóa trong thời kì hội nhập. Văn bản nêu lên tầm quan trọng của bản sắc đối với mỗi quốc gia; đồng thời đem đến thông điệp “hòa nhập chứ không hòa tan”. 

Chuẩn bị

- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.

- Đọc trước văn bản Bản sắc là hành trang, tìm hiểu thêm những bài viết về bản sắc dân tộc và yêu cầu hội nhập quốc tế.

- Từ những hiểu biết và trải nghiệm cá nhân, em hãy suy nghĩ về ý nghĩa của vấn đề mà văn bản nghị luận trên đã nêu lên.

Trong khi đọc Câu 1

Tỷ lệ các con số nói lên điều gì?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ đoạn văn thuộc phần 1.

- Chú ý đến ý nghĩa của tỷ lệ các con số.

Lời giải chi tiết:

Tỷ lệ các con số làm nổi bật vấn đề làm thế nào để giữ gìn bản sắc, không bị hòa tan khi hội nhập toàn cầu.

Trong khi đọc Câu 2

Câu nào nêu cách hiểu khái quát về bản sắc dân tộc? Những câu còn lại trong đoạn văn có tác dụng gì?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 2 của văn bản.

- Tìm câu văn nêu cách hiểu khái quát về bản sắc dân tộc.

- Nêu tác dụng của những câu còn lại trong đoạn.

Lời giải chi tiết:

- Câu nêu cách hiểu khái quát: Bản sắc là tất cả những gì đặc trưng cho dân tộc Việt Nam, tất cả những gì làm cho người Việt chúng ta khác với mọi tộc người khác trên thế giới.

- Tác dụng của những câu còn lại: Bổ xung dẫn chứng cho câu chủ đề. 

Trong khi đọc Câu 3

Tác giả mượn hình ảnh chiếc xe Lếch - xớt và cây ô liu để nói về điều gì?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 2 của văn bản.

- Phân tích ý nghĩa của hai hình ảnh chiếc xe Lếch - xớt và cây ô liu.

Lời giải chi tiết:

- Chiếc xe Lếch - xớt tượng trưng cho những gì hiện đại, tượng trung cho sự phát triển và toàn cầu hóa.

- Cây ô liu tượng trưng cho sự truyền thống, cho bản sắc văn hóa.

Trong khi đọc Câu 4

Hai đoạn cuối phần 2 khẳng định thêm điều gì về bản sắc văn hóa?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ hai đoạn cuối phần 2

Lời giải chi tiết:

- Bản sắc văn hóa là một lợi thế cạnh tranh.

- Bản sắc văn hóa có thể bổ xung giá trị cho các hàng hóa và dịch vụ.

Trong khi đọc Câu 5

Kết bài, tác giả muốn nhấn mạnh điều gì?

Phương pháp giải:

- Đọc đoạn văn kết bài

- Rút ra điều tác giả muốn nhấn mạnh

Lời giải chi tiết:

Tác giả nhấn mạnh: Giữ gìn bản sắc của dân tộc không chỉ là phương châm hành động mà còn là bản năng tồn tại của mỗi chúng ta.

Sau khi đọc Câu 1

Em hiểu như thế nào về nhan đề Bản sắc là hành trang? Nhan đề này cho em biết vấn đề tác giả bàn luận trong văn bản là gì? Vấn đề ấy có ý nghĩa như thế nào trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập?

Phương pháp giải:

- Đọc nhan đề và nêu cách hiểu của bản thân.

Lời giải chi tiết:

- Nhan đề Bản sắc là hành trang mang ý nghĩa: Bản sắc là nét riêng, nét độc đáo trong văn hóa của mỗi quốc gia hay cá nhân nào đó. Cũng chính vì vậy, bản sắc ấy sẽ là nền móng để nước ta bước ra thế giới, hội nhập và phát triển.

- Nhan đề ấy cho em biết vấn đề mà tác giả đang bàn luận chính là gìn giữ và phát huy giá trị bản sắc dân tộc trong thời kì hội nhập.

- Đây là vấn đề có ý nghĩa vô cùng quan trọng và cấp thiết trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay. Khi mà những giá trị, bản sắc truyền thống đang có nguy cơ bị mai một thậm chí bị thay thế hoàn toàn.

Sau khi đọc Câu 2

Hãy nêu ý chính được trình bày ở ba phần của bài viết theo gợi ý sau

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản.

- Đánh dấu những ý chính có trong từng phần.

Lời giải chi tiết:

Sau khi đọc Câu 3

Phân tích những biểu hiện của bản sắc dân tộc Việt Nam được tác giả nêu lên trong văn bản Bản sắc là hành trang. Em có thể bổ xung những biểu hiện nào khác của bản sắc dân tộc.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản. (đoạn 2)

Lời giải chi tiết:

- Những biểu hiện của bản sắc dân tộc Việt Nam:

+ Tự hào về tiếng Việt.

+ Tự hào về những thành tựu văn hóa: trống đồng, tượng chùa Tây Phương, kho tàng dân ca, kho tàng văn học nghệ thuật (tiêu biểu là truyện Kiều).

+ Hệ thống giá trị tinh thần: tình yêu quê hương xứ sở, đời sống tâm linh phong phú (với việc thờ cúng tổ tiên)

+ Phố cổ Hà Nội, Hồ Gươm và các gánh hàng hoa trên đường phố,...

- Bổ xung một số biểu hiện khác:

+ Biểu hiện về lối tư duy và tính thẩm mỹ truyền thống.

Sau khi đọc Câu 4

Phân tích mối quan hệ giữa hiện đại và truyền thống, cái riêng và cái chung được tác giả nêu lên qua ví dụ về chiếc xe Lếch - xớt và cây ô liu

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản (đoạn văn 3 phần 2)

- Phân tích mối quan hệ được tác giả nêu lên qua ví dụ về hai hình ảnh.

Lời giải chi tiết:

- Chiếc xe Lếch - xớt đại điện cho sự hiện đại và toàn cầu hóa.

- Cây ô liu đại diện cho bản sắc và truyền thống.

→ Nếu sự toàn cầu hóa ngày càng phát triển (cái chung) thì bản sắc (cái riêng) sẽ bị giảm bớt đi. Tuy nhiên, hai điều này không nhất thiết phải xung đột và triệt tiêu nhau mà vẫn có thể tạo điều kiện giúp đỡ lần nhau cùng phát triển.

Sau khi đọc Câu 5

Tác giả có thái độ như thế nào đối với vấn đề bản sắc và hội nhập toàn cầu hóa? Dẫn ra một số câu văn, đoạn văn trong văn bản thể hiện thái độ ấy.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ văn bản (đoạn 3 phần 2)

- Phân tích thái độ của tác giả, dẫn ra một số câu văn, đoạn văn.

Lời giải chi tiết:

- Thái độ của tác giả: Đánh giá khách quan, nhìn nhận bao quát.

- Một số câu văn, đoạn văn:

+ Chiếc xe Lếch - xớt vẫn có thể tạo điều kiện cho việc bảo tồn cây ô liu và cây ô liu vẫn có thể trang điểm cho chiếc xe Lếch - xớt.

+ Không có hội nhập, nghề múa rối nước, nghề thổ cẩm của chúng ta sẽ rất khó phát triển. 

+ Ngược lại, các nhà hàng, khách sạn cao cấp chắc cũng sẽ có ít sức hấp dẫn đối với khách du lịch nước ngoài, nếu thiếu sự hiện diện của hồn văn hóa Việt.

Sau khi đọc Câu 6

Em hiểu thế nào về câu kết của bài viết: “Giữ gìn bản sắc của dân tộc không chỉ là phương châm hành động, mà còn là bản năng tồn tại của chúng ta.”? Vấn đề đặt ra trong văn bản có ý nghĩa gì với cá nhân em?

Phương pháp giải:

Nêu lên cảm nhận của bản thân.

Lời giải chi tiết:

- Câu kết có ý nghĩa như một lời khẳng định, mỗi người trong số chúng ta đều phải ý thức được việc giữ gìn bản sắc dân tộc, đây vừa là nhiệm vụ, vừa là trách nhiệm mà mỗi người con đất Việt nên làm. Đó chính là cách tiếp thu tinh hoa của nhân loại có chọn lọc, là cách thức khi chúng ta hội nhập với thế giới. 

- Vấn đề đặt ra trong văn bản có ý nghĩa quan trọng đối với bản thân em, đây như một lời nhắc nhở bản thân em nói riêng cũng như giới trẻ nói chug nhìn nhận lại và có những hành động cụ thể đối với việc giữ gìn bản sắc của dân tộc trong thời đại hội nhập quốc tế.