1. Bài 37. Ứng dụng sinh trưởng và phát triển ở thực vật vào thực tiễn

CH tr 57 37.1

Quan sát hình dưới và thực hiện các yêu cầu sau:

Nhận xét mức độ sinh trưởng và phát triển của cá rô phi ở các mức nhiệt độ khác nhau, từ đó cho biết nhiệt độ có ảnh hưởng như thế nào tới sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật.

Nhiệt độ thuận lợi nhất cho sinh trưởng và phát triển của cá rô phi là bao nhiêu? Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp so với nhiệt độ cực thuận có ảnh hưởng như thế nào tới mức độ sinh trưởng và phát triển của sinh vật?

Phương pháp giải:

Quan sát hình vẽ và nhận xét mức độ sinh trưởng và phát triển của cá rô phi ở các mức độ khác nhau

Lời giải chi tiết:

Nhận xét mức độ sinh trưởng và phát triển của cá rô phi ở các mức nhiệt độ khác nhau: Mức độ sinh trưởng và phát triển của cá rô phi ở các mức nhiệt khác nhau là khác nhau. Nhiệt độ quá cao hay quá thấp sẽ làm chậm sự sinh trưởng và phát triển của cá rô phi, thậm chí gây chết.

→ Từ ví dụ trên cho thấy:

• Nhiệt độ có sự ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng và phát triển của sinh vật.
• Mỗi loài sinh vật sinh trưởng và phát triển tốt trong các điều kiện nhiệt độ môi trường thích hợp.
• Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp có thể làm chậm quá trình sinh trưởng và phát triển của sinh vật đặc biệt là đối với thực vật và động vật biến nhiệt.

CH tr 57 37.2

Nhiều loài động vật có tập tính phơi nắng, tập tính này có tác dụng gì đối với sự sinh trưởng và phát triển của chúng? 

Phương pháp giải:

Khi phơi dưới nắng, cơ thể sẽ hấp thụ và tổng hợp vitamin D có tác dụng tới sinh trưởng của cơ thể

Lời giải chi tiết:

Nhiều loài động vật có tập tính phơi nắng, tập tính này ảnh hưởng tới sự sinh trưởng và phát triển của chúng.

Vì ánh sáng mặt trời giúp cơ thể chúng tổng hợp vitamin D - đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ calcium để hình thành xương, từ đó tác động đến sự sinh trưởng của cơ thể.

Bên cạnh đó ánh sáng giúp động vật hấp thu thêm nhiệt từ môi trường và giảm mất nhiệt trong những ngày trời rét.

CH tr 58 37.3

Giải thích vì sao nên cho trẻ nhỏ tắm nắng vào sáng sớm hoặc chiều muộn?

Phương pháp giải:

Khi vào sáng sớm hoặc chiều muộn, lượng ánh sáng yếu giúp đẩy mạnh tới hình thành xương của trẻ. Khi có ánh sáng mạnh sẽ có hại cho sự phát triển bởi có nhiều tia cực tím

Lời giải chi tiết:

Tắm nắng cho trẻ nhỏ vào sáng sớm hoặc chiều muộn, khi ánh sáng yếu giúp đẩy mạnh quá trình hình thành xương của trẻ.

Tia tử ngoại ở ánh nắng mặt trời làm cho tiền vitamin D biến thành vitamin D. Vitamin D có vai trò trong chuyên hoá canxi đê hình thành xương, qua đó ảnh hưởng lên quá trình sinh trưởng và phát triển của trẻ.

Không nên tắm cho trẻ khi ánh sáng mạnh vì nhiều tia cực tím sẽ có hại cho sự phát triển của của trẻ.

CH tr 58 37.4

Nước có ảnh hưởng tới quá trình sinh trưởng và phát triển ở sinh vật như thế nào? Vì sao nước có thể ảnh hưởng tới các quá trình này?

Phương pháp giải:

Nắm được vai trò quan trọng của nước trong sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.

Lời giải chi tiết:

Ảnh hưởng của nước tới quá trình sinh trưởng và phát triển ở sinh vật:

• Nước ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.
• Nếu thiếu nước, quá trình sinh trưởng và phát triển của sinh vật sẽ bị chậm hoặc ngừng lại, thậm chí là chết.

Nước có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của sinh vật vì:

• Nước là chất tham gia, là dung môi diễn ra các phản ứng sinh hóa của quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng. Mà quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng có diễn ra được bình thường thì mới có nguyên liệu và năng lượng để cung cấp cho quá trình sinh trưởng và phát triển.
• Bởi vậy, nước có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.

CH tr 58 37.5

Chất dinh dưỡng có ảnh hưởng tới sinh trưởng và phát triển của sinh vật như thế nào? Cho ví dụ

Phương pháp giải:

Chất dinh dưỡng ảnh hưởng tới sinh trưởng và phát triển của sinh vật

Lời giải chi tiết:

Chất dinh dưỡng có ảnh hưởng tới sinh trưởng và phát triển của sinh vật : nếu thiếu các chất dinh dưỡng, đặc biệt là protein, động vật sẽ chậm lớn, gầy yếu sức đề kháng kém, thừa chất dinh dưỡng sẽ khiến quá trình sinh trưởng sẽ bị ức chế, thậm chí có thể bị chết

VD: thiếu protein động vật chậm lớn và gầy yếu, dễ mắc bệnh. Thiếu vitamin D gây bệnh còi xương, chậm lớn ở động vật và người.

CH tr 58 37.6

Giải thích vì sao chế độ dinh dưỡng lại có thể tác động tới sự sinh trưởng và phát triển.

Phương pháp giải:

Dựa vào sự quan trọng của chất dinh dưỡng để giải thích sự ảnh hưởng tới sinh trưởng và phát triển của sinh vật

Lời giải chi tiết:

Do các chất dinh dưỡng có trong thức ăn là nguyên liệu cho quá trình tổng hợp các chất trong cơ thể từ đó làm tăng số lượng và kích thước tế bào, hình thành các cơ quan và hệ cơ quan.

Các chất dinh dưỡng còn là nguồn cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống của động vật thông qua hô hấp tế bào.

Vì vậy chế độ dinh dưỡng lại có thể tác động tới sự sinh trưởng và phát triển.

CH tr 58 37.7

Nêu các biện pháp điều khiển sinh trưởng, phát triển ở thực vật trong hình dưới và tác dụng của từng biện pháp. Kể thêm các biện pháp khác mà em biết.

Phương pháp giải:

Nhớ lại một số biện pháp điều khiển sinh trưởng và phát triển ở thực vật

Lời giải chi tiết:

Một số biện pháp điều khiển sự sinh trưởng và phát triển ở thực vật khác:

• Tạo độ thoáng khí cho đất bằng các biện pháp như cày, xới đất trước khi gieo trồng.
• Bấm ngọn su su sẽ cho nhiều cành và nhiều quả.
• Phun phân bón lá cho cây cam trước nửa tháng để kích thích quả chín đồng loạt.
• Phun nước ấm cho cây hoa đào để kích thích cây hoa đào ra hoa sớm.
• Thắp đèn vào ban đêm cho cây thanh long ra hoa và quả trái vụ.
• Giảm lượng nước tưới để gây khô hạn cục bộ làm cho cây quất ra hoa đồng loạt.

CH tr 59 37.8

Người trồng rừng đã điều khiển quá trình sinh trưởng của cây lấy gỗ bằng cách để mật độ dày khi cây còn non và khi cây đã đạt đến chiều cao mong muốn thì tỉa bớt. Giải thích ý nghĩa cho việc làm này. 

Phương pháp giải:

Vận dụng quá trình sinh trưởng và phát triển của cây theo từng giai đoạn để áp dụng. 

Lời giải chi tiết:

Khi cây còn non, để mật độ dày để tăng tỉ lệ sống của cây đồng thời thúc đẩy cây mọc vống lên nhanh nhờ ánh sáng yếu dưới tán rừng.

Khi cây đã đạt đến chiều cao cần thiết, tùy thuộc đặc điểm từng giống, loài cây và mục đích sử dụng, chặt tỉa bớt, để lại số cây cần thiết nhằm giúp cây có đủ ánh sáng, nước, chất dinh dưỡng để cây sinh trưởng và phát triển tốt.

CH tr 59 37.9

Hãy lựa chọn loại hormone phù hợp cho các đối tượng trong bảng bằng cách đánh dấu (x) vào ô tương ứng và viết lợi ích của việc sử dụng loại hormone đó vào bảng sau:

Phương pháp giải:

Dựa vào từng đối tượng thực vật để chọn loại hormone cho phù hợp

Lời giải chi tiết:

CH tr 59 37.10

Những hiểu biết về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật đã được con người ứng dụng như thế nào trong chăn nuôi? Cho ví dụ

Lời giải chi tiết:

Ứng dụng về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật trong chăn nuôi:

• Điều khiển yếu tố môi trường để làm thay đổi tốc độ sinh trưởng và phát triển của vật nuôi.
• Sử dụng chất kích thích sinh trưởng trộn lẫn vào thức ăn giúp vật nuôi lớn nhanh.

Ví dụ: Khi nuôi lợn, chúng ta nên làm chuồng trại theo hướng nam đảm bảo ấm vào mùa đông, mát vào mùa hè; hằng ngày phun nước, quét dọn vệ sinh chuồng sạch sẽ; lựa chọn các loại thức ăn và chất tăng trưởng phù hợp với các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của lợn.

CH tr 59 37.11

Khi sử dụng các chất kích thích sinh trưởng trong chăn nuôi, chúng ta cần chú ý điều gì? Vì sao?

Phương pháp giải:

Khi sử dụng các chất sinh trưởng trong trong chăn nuôi cần tuân thủ các nguyên tắc để không ảnh hưởng tới vật nuôi và sức khoẻ của con người

Lời giải chi tiết:

Khi sử dụng các chất kích thích sinh trưởng trong chăn nuôi, chúng ta cần chú ý thời điểm sử dụng, đúng quy trình và phù hợp với trọng lượng cơ thể vật nuôi để đảm bảo chất tăng trưởng được đào thải hết trước khi vật nuôi xuất chuồng.

Giải thích:

Khi sử dụng các chất kích thích sinh trưởng cần tuân thủ các nguyên tắc trên vì các chất kích thích sinh trưởng khi sử dụng không đúng thì chất kích thích sinh trưởng sẽ tích lũy lại trong thịt của vật nuôi. Điều này vừa khiến vật nuôi bị nguy hại vừa khiến gây mất an toàn thực phẩm cho người sử dụng

CH tr 59 37.12

Quan sát hình dưới, thực hiện các yêu cầu sau:

Lời giải chi tiết:

Nhận xét về hình thái của muỗi và bướm ở các giai đoạn khác nhau trong vòng đời:

Hình thái của muỗi và bướm ở các giai đoạn khác nhau trong vòng đời là khác nhau (con non của hai loài này có hình thái khác biệt hoàn toàn so với con trưởng thành).

Tiêu diệt muỗi vào giai đoạn trứng và ấu trùng là hiệu quả nhất. Vì đây là các giai đoạn dễ tác động tiêu diệt đồng thời, đây cũng là các giai đoạn con vật chưa có khả năng sinh sản (đẻ trứng) nên tiêu diệt ở các giai đoạn này sẽ giúp tiêu diệt hoàn toàn và triệt để (không để lại trứng ở giai đoạn sau).

Các biện pháp diệt muỗi và ngăn chặn sự phát triển của muỗi:

• Vệ sinh môi trường sống thoáng mát, sạch sẽ; tránh để các vũng nước đọng.
• Sử dụng các biện pháp diệt muỗi hiệu quả và an toàn như đuổi muỗi bằng tinh dầu, trồng cây đuổi muỗi, sử dụng đèn bẫy muỗi, phun thuốc diệt muỗi,…

CH tr 60 37.13

Một số bạn học sinh cho rằng để cây lớn nhanh thì nên tưới thật nhiều nước và bón thật nhiều phân. Em có đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao?

Lời giải chi tiết:

Không đồng ý với ý kiến trên.

Vì tưới quá nhiều nước và bón quá nhiều phân sẽ khiến rễ cây bị tổn thương, không hấp thụ được nước và muối khoáng dẫn đến cây bị chết.

Việc tưới nước và bón phân phải phù hợp với nhu cầu sử dụng của cây ở từng giai đoạn mới giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt.

CH tr 60 37.14

Tại sao người nông dân thường thắp đèn ở vườn hoa cúc vào mùa thu và thắp đèn ở vườn thanh long vào mùa đông?

Phương pháp giải:

Sinh trưởng ở mỗi loài thực vật là khác nhau

Lời giải chi tiết:

Để tăng năng suất cây thanh long, người ta thắp đèn chiếu sáng cho cây vào ban đem. Cơ sở khoa học của việc làm này là do cây thanh long là cây dài ngày ⇒ việc chiếu sáng ban đêm sẽ giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt hơn ⇒ thu hoạch sớm hơn và có thể cho thu hoạch trái vụ 

CH tr 60 37.15

Em hãy thiết kế một thí nghiệm chứng minh nước ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây.

Phương pháp giải:

Khi thiết kế chứng minh ảnh hưởng của nước, ta sẽ cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng còn lại

Lời giải chi tiết:

Bạn thiết kế thí nghiệm như sau: Trồng hai cây (có thể là cây đậu, ...) trong hai chậu khác nhau, hai chậu có lớp đất và độ phì nhiêu của đất như nhau, cùng chế độ chăm sóc như nhau (ánh sáng, bón phân,....). Chậu thứ nhất để nơi có tưới nước thường xuyên, chậu còn lại không tưới nước.

Sau 1 tuần lấy 2 chậu cây ra so sánh, chậu tưới nước thường xuyên phát triển đều, cây xanh tốt, còn chậu không tưới nước cây héo dần, cây còi cọc, không phát triển 

=> sự sinh trưởng và phát triển chịu ảnh hưởng của nước.